NSND Thanh Hải – người nghệ sĩ tài hoa, gắn bó cả đời với sân khấu cải lương đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 15h45 ngày 26/5 tại nhà riêng ở huyện Bình Chánh, TP.HCM, sau thời gian chống chọi với bệnh phổi. Theo chia sẻ từ gia đình, ông đã nhiều năm chiến đấu với căn bệnh ung thư phổi và nhập viện điều trị tại Bệnh viện Nguyễn Trãi (TP.HCM) trong thời gian cuối đời. Ông hưởng thọ 68 tuổi.
Thông tin về sự ra đi của NSND Thanh Hải đã khiến giới nghệ thuật và người yêu cải lương không khỏi bàng hoàng và thương tiếc. Là một trong những tên tuổi lớn trong lĩnh vực âm nhạc truyền thống, đặc biệt là cải lương, ông đã để lại dấu ấn sâu sắc không chỉ bởi tài năng âm nhạc mà còn bởi những đóng góp thầm lặng trong việc bảo tồn và phát triển nghệ thuật dân tộc.
Sinh năm 1957 tại Hải Phòng, NSND Thanh Hải lớn lên trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Cha ông là nhạc công đàn tranh, mẹ là nghệ sĩ cải lương, điều này đã tạo nền tảng vững chắc cho niềm đam mê nghệ thuật của ông ngay từ thuở nhỏ. Năm lên 7 tuổi, ông bắt đầu học đàn tranh từ cha. Nhận thấy năng khiếu rõ rệt, gia đình đã tạo điều kiện để ông theo học những bậc thầy lớn trong giới nhạc dân tộc. Mới 16 tuổi, Thanh Hải đã trở thành một tay đàn nổi tiếng ở khu vực phía Bắc.
Năm 1976, ông vào Nam học nhạc cùng các nghệ nhân như Văn Vĩ, Văn Giỏi, NSND Viễn Châu… và chính thức bước vào sân khấu cải lương chuyên nghiệp năm 1978. Trong suốt thập niên 1980, NSND Thanh Hải cùng nhạc sĩ Văn Giỏi phụ trách mảng cải lương của Đài Tiếng nói Nhân dân TP.HCM và nổi bật với việc cải biên điệu Vọng Kim Lang – một giai điệu được yêu thích cho đến tận hôm nay.
Không chỉ được biết đến với vai trò một nhạc công điêu luyện, NSND Thanh Hải còn là người có tầm ảnh hưởng trong việc định hình phong cách âm nhạc cho nhiều vở cải lương nổi tiếng như “Đời cô Lựu”, “Tô Ánh Nguyệt”, “Máu nhuộm sân chùa”, “Người ven đô”… Ông có khả năng chơi thành thạo nhiều loại nhạc cụ từ đàn tranh, đàn kìm, đàn bầu, kèn lá đến violon, organ, guitar. Khả năng này giúp ông linh hoạt trong cách xử lý âm thanh, phối hợp các yếu tố dân tộc và hiện đại để tạo nên màu sắc riêng trong từng tác phẩm.
Bên cạnh đó, năm 1984 đã đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của ông. Khi đó, ông đã cùng đoàn nghệ sĩ cải lương TP.HCM sang lưu diễn tại châu Âu (Đức, Pháp, Bỉ, Anh). Chuyến đi là hoạt động giao lưu văn hóa nước ngoài đầu tiên sau năm 1975, có sự góp mặt của nhiều tên tuổi lớn như NSND Diệp Lang, NSND Bạch Tuyết, NSND Lệ Thủy… Trong chuyến đi ấy, Thanh Hải phụ trách phần âm nhạc cho vở “Đời cô Lựu”, giúp truyền tải tinh thần cải lương đến bạn bè quốc tế. Sau thành công ấy, ông cùng 11 nghệ sĩ khác được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT mà không cần xét duyệt, đay có thể được coi là một vinh dự hiếm có thời bấy giờ.
Khi TP.HCM thành lập Đoàn cải lương 284, ông là một trong những thành viên chủ chốt, tiếp tục hoạt động sáng tạo không ngừng nghỉ. Dù tuổi đã cao, NSND Thanh Hải vẫn tiếp tục cải biên các bài ca cổ, tham gia sáng tác nhạc cho nhiều vở cải lương và tham gia giảng dạy trong các chương trình truyền hình như “Học viện cải lương”. Ông cũng từng phụ trách âm nhạc dân tộc cho chương trình xiếc nghệ thuật nổi tiếng “À ố show”, đây là một nỗ lực to lớn để đưa âm nhạc truyền thống đến với khán giả hiện đại trong nước và quốc tế.
Điều khiến nhiều người trong giới nghệ thuật cảm phục là ở ông không chỉ có tài năng, mà còn có tâm huyết và một đời sống giản dị, khiêm tốn. NSND Thanh Hải từng được NSND Bạch Tuyết gọi là “tri kỷ” vì sự thấu hiểu sâu sắc về âm nhạc và đời sống nghệ sĩ. Với phong thái điềm đạm, ông chọn cách lặng thầm cống hiến, dù ở hậu trường hay sân khấu, vẫn luôn dốc lòng vì nghệ thuật dân tộc.
Theo di nguyện của ông, tang lễ được tổ chức tại chùa Nghệ sĩ (quận Gò Vấp, TP.HCM), đây là nơi yên nghỉ của nhiều thế hệ nghệ sĩ cải lương tài danh. Đây cũng là sự lựa chọn mang nhiều ý nghĩa, như một lời chia tay nhẹ nhàng với đồng nghiệp, khán giả và sân khấu mà ông dành cả đời gắn bó.
NSND Thanh Hải ra đi, để lại khoảng trống lớn trong lòng người yêu cải lương. Tuy nhiên, những bản nhạc ông để lại, những điệu đàn ông từng dày công vun đắp, sẽ mãi là ký ức đẹp trong lòng bao thế hệ khán giả như chính con người và hành trình nghệ thuật đầy nhân văn của ông.
